Konya Ticaret Odası (KTO) Karatay Üniversitesi Mühendislik Fakültesi akademisyenlerinden Prof. Dr. Ayben Karasu Uysal, Avrupa Nükleer Araştırma Merkezi (CERN) Ortak Üyeliği kapsamında, Genel ECFA (Plenary ECFA-PECFA) komitesi genel kurul üyeliğine seçildi.

KTO Karatay Üniversitesinden yapılan açıklamada, üniversitenin CERN-ALICE Deneyi’ne Türkiye’de üyelik hakkını elde ederek ilk ve tek tam üye olduğu belirtilerek, “Sektörle iç içe nitelikli mühendislik eğitimi sunan KTO Karatay Üniversitesi Mühendislik Fakültesi, başarılı çalışmalarına bir yenisini daha eklemenin gururunu yaşıyor. KTO Karatay Üniversitesi Mühendislik Fakültesi akademisyenlerinden Prof. Dr. Ayben Karasu Uysal, Türkiye Atom Enerjisi Kurumu (TAEK) tarafından Türkiye’nin ECFA (European Committee for Future Accelerators) temsilcisi olarak aday gösterilerek 13 Temmuz 2020 tarihli PECFA toplantısında temsilci olarak seçildi ve genel kurul üyesi olmaya hak kazandı. Prof. Dr. Ayben Karasu Uysal’ın bu başarısından dolayı, ECFA Başkanlığı, ALICE Deneyi Yönetimi ve KTO Karatay Üniversitesi Rektörlüğünce tebrik mesajları gönderildi. Prof. Dr. Ayben Karasu Uysal’ın PECFA temsilciğine uzanan hikayesi, KTO Karatay Üniversitesinin, 2013 tarihinde CERN-ALICE Deneyi’ne üye olmasıyla başladı. 2006 yılından bu yana ALICE Deneyi’nde görev yapan Prof. Dr. Ayben Karasu Uysal, KTO Karatay Üniversitesinin bu üyeliği ile birlikte ALICE Deneyi Türkiye Takımı Liderliği görevini de yürütmektedir. Prof. Dr. Ayben Karasu Uysal’ın, üyelik sürecinin başladığı tarihten bu yana 100’den fazla bilimsel yayın, yüksek lisans ve doktora tezleri üretildi. Aynı zamanda KTO Karatay Üniversitesi lisans öğrencileri bu üyelik kapsamında CERN’e giderek yaz okulu ve staj olanaklarından da faydalandı. CERN-LHC çarpışmalarında oluşan ve ALICE Dedektörü tarafından kaydedilen verinin analizlerinin yapılabilmesi için ALICE Deneyi ile bağlantılı bir Yüksek Başarımlı Hesaplama Merkezinin kurulum ve yönetimi çalışmaları da Prof. Dr. Ayben Karasu Uysal ve çalışma grubu tarafından ilerletilmektedir. Prof. Dr. Ayben Karasu Uysal tarafından yürütülen bu projelerle inovatif dedektör sistemleri ve veri analizi için yeni teknikler geliştirebilme, deneysel kurulum yapabilme ve ölçüm alabilme çalışmalarında tecrübe kazanılması hedeflenmektedir. Bu projeler aynı zamanda, KTO Karatay Üniversitesinin ve ülkenin bu alandaki görünürlüğünün artmasına yardımcı olmaktadır. Ülkemizde deneysel dedektör fiziği ile ilgili yeni bir çalışma grubunun kurulmuş olması, donanımlı insan gücü ihtiyacını karşılamaya yardımcı olmaktadır” denildi.

KTO Karatay Üniversitesinin CERN ALICE Deneyine yaptığı katkılar açıklamada şöyle ifade edildi:

“KTO Karatay Üniversitesi, ALICE Deneyi’ne üyelik hakkını elde eden ilk ve tek Türk üniversitesidir. Bugüne kadar faaliyetlerini, üniversitenin öz kaynakları yanında Türkiye Atom Enerjisi Kurumu (TAEK) ve Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu (TÜBİTAK) tarafından desteklenen projelerle yürütmektedir. Halihazırda iki proje tamamlanmış olup iki proje de faaliyettedir. Üniversitedeki ALICE Deneyi ekibi çalışmalarını çoğunlukla yüksek enerjili çarpışmalarda üretilen verinin analizi ve inovatif dedektör sistemlerinin tasarımı üzerine yürütmektedir. Nisan 2020 tarihinde kabul edilmiş olan yeni TÜBİTAK projesinde çalışma grubu, yenilikçi yapay zeka teknolojileri ile parçacık analizleri yapmaktadır. Bu çalışmaların fizik bilimine katkılarının yanında, mühendislik alanında da önemli faydaları olacaktır. Yürütülen bir diğer projede ise 2021-2022 döneminde rekor hızlarla çalışmaya başlayacak olan Büyük Hadron Çarpıştırıcısı’nın (LHC) yeni koşullarına uygun olarak yeni bir dedektör sisteminin tasarlanması çalışmaları yürütülmektedir."

PECFA ve ECFA nedir, ne iş yapar

Açıklamada, PECFA ve ECFA ile ilgili bilgi de verilerek, "PECFA, bütün ECFA faaliyetlerine karar veren kuruldur. Başkan ve sekreteri atar, çalışma gruplarının nihai raporlarını onaylar ve faaliyetlerini sonlandırır, yeni gözlemcilerin kabulüne karar verir ve dış kuruluşlara önerilerde bulunur. PECFA aynı zamanda ECFA’nın genel kuruludur. ECFA’ya katılacak yeni ülkelere, PECFA tarafından karar verilir. ECFA, Gelecekteki Parçacık Hızlandırıcıları için Avrupa Komitesi’dir. Temel görevi, CERN Yönetimi, CERN Konseyi ve CERN Komiteleri ile ulusal veya uluslararası diğer kuruluşlara danışmanlık yapmaktır. 1963 yılında kurulmuştur ve CERN üyesi ülkelerin fizikçileri bu kurulda görev yapmaktadır. ECFA, gelecekteki Avrupa Parçacık Fiziği Stratejisinin temel direklerinden bir tanesidir. Uzun dönemli planlamalarla yüksek enerji ve parçacık fiziği çalışmalarına yön vererek ülkemizin ve dünyanın bilimsel ve teknolojik yönelimini belirlemektedir. ECFA komitesinin amacı, Avrupa’daki yüksek enerji fiziği ile ilgili büyük ölçekli hızlandırıcı tesislerin ve ekipmanların uzun vadeli planlamasını uluslararası iş birliği ile yapmaktır. Bilimsel ve teknolojik kaynaklar ile bilim insanlarını buluşturmak, uluslararası iş birliklerinin oluşturulmasını ve koordinasyonunu sağlamak, bilimsel ilerlemelerle ve eğitim arasında bir köprü görevi görmek ana hedefleridir” denildi.

Kaynak: İHA